İş Yerinde ve Özel Hayatta “Assertive Davranış”
27/06/2024
– Birinden bir şeyi talep ederken çok zor dile getiriyorum.
– “Katılmıyorum”, Olmaz”, “Hayır” kelimelerini kullanmakta hep zorlanıyorum.
– Neden ben kendi fikrimi yeterince savunamıyorum?
– Yöneticimle konuşurken sanki içime kapanıyorum, kelimeler boğazımda düğümleniyor gibi…
Bu söylemler size çok tanıdık geldiyse. Ben de benzer durumları aynen yaşıyorum diyorsanız, endişelenmeyin, yalnız değilsiniz…
“Assertive” kelimesi latince “Assertus” ifadesinden gelmekte ve aslen serbest olma, korumak, sürdürmek gibi anlamları ifade etmekte. Türkçe’ de tam net bir kelime karşılığı olmasa da genellikle; “İddialı”, “Kendinden emin” veya “Kararlı” şeklinde çevrilebilmekte.
Hayatımızda ne etkisi var?
Bu davranış tarzı, bir kişinin kendi fikirlerini, duygularını, gereksinimlerini, haklarını; etkin, güçlü ve kendinden emin bir şekilde ifade etmesini anlatmakta. Kendi görüşünün arkasında durup bunu savunabilmeyi; bütün bunları başkalarının haklarını çiğnemeden yapmayı içeren temel bir iletişim becerisi.
Assertive davranış, kişinin başkalarının saygısını kazanmasına ve kendi bakış açısını duyurabilmiş olmasını sağlar. Bu agresiflik ya da iticilik anlamına gelmez. Sağlıklı ilişkiler kurmak açısından kişilerin gelişim yolculuklarında önemli bir adımdır. Ayrıca kişinin özgüvenini arttırarak; endişe, kaygı ve stres seviyesini de azaltan bir etkiye sahiptir.
Yani açık iletişim kurma, sınırlarını belirleme ve gerektiği kadar iddialı olabilmek, bu davranışın en temel özellikleri. Sakinliği ve pozitif bir tutum içinde kalabilmeyi getirebildiği için de iş hayatında ve özel hayatta başarının anahtarı haline gelmekte.
Uyumlu olursam sevilirim
Yetiştiriliş tarzına göre bazı insanlar kendi ihtiyaçlarından çok, başkaları tarafından sevilmek ve onları memnun etmeye yönelik davranmaya odaklanmakta. Çevrelerinde ilişkide olduğu kişilerle çatışırlarsa; onların fikirlerine karşı çıkarlarsa kendilerinden uzaklaşacaklarına inanabilmekte.
Kimi zaman farklı fikirler öne sürmek ve bunun getirdiği zorluklara katlanmak yerine, seçimleri veya hakları konusunda başkaları ile uyumlu olmaya çalışmak daha kolay bir yol gibi gelebilir. Eğer insanlarla iyi geçinirse, onlarla zıt fikirler dile getirmezse, değer verileceğini, sevileceğini düşünebilir.
Halbuki kişinin kendi için bir talepte bulunmaması, bu yaşamda değersiz olduğunu hissetmesine ve haklarını, duygularını, düşüncelerini savunamaz hale gelmesine yol açabilir.
Neler Yapılmalı?
- Doğrudan ve Açık İfade Edin: Kendi düşüncelerinizi, duygularınızı ve ihtiyaçlarınızı yuvarlamadan, açık bir şekilde ifade edin. Konuşmaya başlamadan önce mümkünse kısa bir prova yapın.
- “Ben” Dili kullanın: Ben dili ile konuşursanız sorumluluk alabildiğiniz gibi, genellemeleri de ortadan kaldırmış olursunuz. Bu dili kanıtlarla desteklemek, duruşunuzu kuvvetlendirebilir.
- Aşırı Açıklamadan Kaçının: Gereksiz özür dilemek veya aşırı seviyede açıklama yapmaya çalışmak durumu karmaşıklaştırıp, anlaşılmanızı zorlaştırabilir. Gerekiyorsa aynı düşüncenizi aynı kelimelerle ve ifadelerle tekrar edin.
- Sınırlarınızı Belirleme: Başkalarının taleplerini nazikçe reddetme veya kabul edemeyeceğiniz şeyleri net bir şekilde ifade etmekle, başkalarının sizi istismar etmesini veya sömürmesini önleyebilirsiniz.
- Empati ve Saygı: Hem kendinin hem de başkalarının duygularına saygı duymayı içerir. Empati kurarak karşınızdaki kişinin bakış açısını anlamak ve ona karşı empatik bir şekilde yaklaşmak önemli olacaktır.
- Anlaşıldıklarını Hissettirin: Bu davranış sadece kendi yolunuzda israr etmek demek değildir. Karşınızdaki kişiyi anladığınızı hissettirmek, farklı fikirlere sahip olsanız da aranızdaki bağı korur.
- Sakin Yanıt Verme: Eleştirilere veya taleplere, sakin ve saldırgan olmayan bir şekilde karşılık vermek faydalı olacaktır.
- Bedensel Dil ve Tonlama: İletişim sırasında bedensel dilinizin ve ses tonunuzun destekleyici olması önemlidir. Göz teması kurmak ve sakin bir ses tonu kullanmak, iletişiminizin etkili olmasını sağlar.
- Karşılıklı Geri Adım: İlk görüşlerinizi ifade ettikten sonra, iki tarafın da karşılıklı olarak taviz vermesi, sağlam bir duruşun korunmasını sağlayabilir. Unutmayın her zaman %100 siz haklı olamazsınız.
Geliştirilebilir mi?
- Günlük Hayatta Uygulayın: Günlük etkileşimlerde, küçük durumlarda bu davranışı uygulamak başlangıç için önemlidir.
- İletişim Becerilerini Geliştirin: Etkili iletişim becerilerini geliştirmek için kitaplar okumak, seminerlere katılmak veya koçluk almak faydalı olabilir.
- Geribildirim Alıp-Verin: Diğerlerinden geribildirim almak ve nasıl daha assertif bir şekilde geribildirim verebileceğinizin üzerine çalışmak, başarı seviyenizi destekleyecektir.
Her ne kadar alışkanlıklarımız, davranış kalıplarımız değişmesi zordur diye düşünülse de, sakın ümitsizliğe kapılmayın!
Yüksek istek seviyesi, doğru bilgi ile desteklenmesi ve sürdürülebilir bir çabanın korunması durumunda; “Assertive Davranış” herkesin öğrenebileceği ve kendinde geliştirebileceği çok önemli bir hayat becerisi.
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Bu konuda zorlananlara siz neler önerirsiniz?
Ersin Gürsel